Danas se navršava 72 godine od kako je u rano jutro 6. aprila 1941, bombardovanjem Beograda, nacistička Nemačka napala Kraljevinu Jugoslaviju. Uz ovo bombardovanje Sila Osovine, srpsku prestonicu za vreme Drugog svetskog rata 11 puta bombardovali i savezničke Anglo-američke snage.
Foto: BG-Info
Komemorativnim okupljanjima ova sumorna godišnjica biće obeležena komemorativnim okupljanjima radi odavanja počasti nevino postradalim građanima i pripadnicima oružanih snaga Kraljevine Jugoslavije koji su se suprotstavili daleko nadmoćnijem neprijatelju.
Centralna komemorativna svečanost biće održana u 12 časova kod spomenika stradalim pilotima u Aprilskom ratu koji se nalazi na Zemunskom keju (kod hotela "Jugoslavija").
Komemorativnu svečanost, uz pune državne i vojne počasti, predvodiće načelnik Generalštaba Vojske Srbije general Ljubiša Diković.
Tom prilikom vence će položiti i predstavnici Vlade Srbije, Grada Beograda, kao i nevladinih organizacija.
Pre toga, u osam časova predviđeno je polaganje cveća i venaca kod fontane "Vrelo života", kod Palate "Beograd", u 8.30 sati polaganje venaca kod granitnog krsta u porti Vaznesenjske crkve, a u devet sati polaganje venaca kod spomenika stradalima u Karađorđevom parku.
U 10 časova predviđeno je polaganje venaca u Aleji stradalih u šestoaprilskom bombardovanju (Novo groblje), a u 11:55 sati poseta lokalitetu srušene Narodne biblioteke Srbije na Kosančićevom vencu. Manifestacija će biti održana pod sloganom "Povratak knjige na Kosančićev venac".
U neposrednoj blizini Palate "Beograd" postavljena je fontana pod nazivom "Vrelo života" koja simbolizuje stradanje u glavnom gradu tokom Drugog svetskog rata, ali i pobedu života.
U porti beogradske Vaznesenjske crkve nalazilo se sklonište u kome je tokom šestoaprilskog bombardovanja stradalo više stotina građana Beograda. Tu će predstavnici Grada Beograda, preživeli i potomci stradalih položiće vence, kao i kod velikog skloništa koje se nalazilo u Karađorđevom parku, koje je direktno pogođeno i u njemu je stradalo više stotina stanovnika Beograda.
Hitlerova surova odmazda
Aprilski napad bez objave rata je, prema brojnim istorijskim izvorima, bio Hitlerova odmazda za 27. mart 1941, kada su zbog potpisivanja pakta sa Nemačkom oboreni vlada Cvetković-Maček i namesništvo čija je prva ličnost bio knez Pavle Karađorđević.
Pošto su predstavnici Vlade Kraljevine Jugoslavije 25. marta u Beču potpisali protokol o pristupanju Trojnom paktu, predvođenim Nemačkom, 27. marta je usledio puč, koji je organizovala britanska obaveštajna služba, i masovne demonstracije podrške pučistima u Beogradu, ali i drugim srpskim gradovima, koje je uglavnom organizovala Komunistička partija.
I puč i masovni protesti kasnije su tumačeni kao manifestacije jasnog opredeljenja ka zapadnim saveznicima.
"Vazdušni napad na Beograd imao je isključivo političko-teroristički karakter i nije imao ništa zajedničko sa ratom. To bombardovanje bilo je stvar Hitlerove sujete, njegove lične osvete", rekao je na suđenju posle rata nemački feldmaršal Evald fon Klajst.
Tačan broj žrtava bombardovanja Beograda, kao uostalom i svih ostalih žrtava rata na prostorima Jugoslavije, nikada nije tačno utvrđen.
Britanski predsednik vlade Vinston Čerčil je 12. aprila na radio Londonu izjavio da je broj žrtava bio oko 17.000. Vlasti u Beogradu su najpre saopštile da je poginulo oko 2.500 građana, a prema nemačkim izvorima broj poginulih bio oko 1.700.
U tom i kasnijim bombardovanjima Beograda tokom Drugog svetskog rata, od kojih ne treba zaboraviti ni 11 savezničkih bombardovanja, uništeno je oko polovine stambenog fonda, preko 700 zgrada a oštećeno je oko 9.000 stambenih objekata, gotovo sva infrastruktura i brojni kulturni objekti, među kojima i nacionalna biblioteka.
Zgrada Narodne biblioteke na Kosančićevom vencu, uništena je takođe tog 6. aprila 1941. u požaru, pri čemu je izgoreo čitav bibliotečki fond od preko 300.000 knjiga, među kojima su se nalazili i brojni retki i dragoceno primerci, autografi, dokumenti.
Napad na Beograd otpočeo je 6. aprila oko 6.30 časova ujutru, u prvom talasu u napadu je učestvovalo preko 200 bombardera. U četiri napada tog dana učestvovalo je 484 bombardera, koji su na grad bacili oko 360 tona bombi.
Pripadnici jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva hrabro su se suprotstavili napadačima i naneli im znatne gubitke. U prvim vazdušnim borbama 6. aprila poginula su dvojica, a ranjeno je šest jugoslovenskih pilota. U aprilskim vazdušnim borbama poginulo je 11 jugoslovenskih avijatičara.
Beograd je u Drugom svetskom ratu bombardovan i od saveznika i najintenzivnije je bilo savezničko bombardovanje "tepih bombama" 16. i 17. aprila 1944. godine. Prvog dana savezničkog bombardovanja, na pravoslavni Uskrs, bačeno je na Beograd više od 1.500 tona bombi, navodno radi uništenja vojnih i privrednih objekata i zgrada u kojima su smešteni Nemci.
Evidentirano je da je tokom vazdušnih napada poginulo 1.160 Srba, civila, i 18 Nemaca, ali tačan broj nikada nije utvrđen, dok je u bombardovanju ranjeno 1.400 stanovnika prestonice.
Tada je pogođeno i porodilište u Krunskoj, jedno obdanište, Slavija, Nemanjina i Dečanska ulica, Bajlonijeva pijaca, Pašino brdo, Zeleni venac, Železnicka stanica, Narodno pozorište.
Nakon oslobađanja Beograda, ambasada SAD je obavila je procenu štete nastale Savezničkim i Nemačkim bombardovanjem. Ukupna šteta nastala bombardovanjem iznosila je 220.150.000 dinara (3.992.000 $ po kursu iz 1939. godine).
Od ovog iznosa udeo američkog bombardovanja u stambenoj šteti iznosi 1.222.000, a na stvarima 1.270.000 $.
Šteta nastala nemačkim bombardovanjem procenjena je na 1.100.000 $, pri čemu kod nemačkog dela, najviše štete nad imovinom građana pripisano je direktnoj pljački.
Ova dve istorijske godine bombardovanja Beograda nažalost nisu i poslednje, jer je prestonica ponovo stradala od nekadašnjih saveznika iz Drugog svetskog rata, sada u napadu NATO na SR Jugoslaviju 1999. godine.
(MONDO/agencije)
