Jedan ogroman kamen koji su isklesale Maje oko 669. godine naše ere, a otkriven početkom 20. vijeka na jugoistoku Meksika, u osnovi je mita navodnog proročanstva o kraju svijeta u decembru 2012. godine.
U stvarnosti, međutim, ovaj spomenik govori o životu i borbama jednog vlastelina i pominje datum 23. decembar 2012. kao datum novog ciklusa kalendara Maja.
"Civlizacija Maja imala je cikličan koncept vremena, u kome se ne pojavljuje pojam kraja svijeta", rekao je za agenciju Frans pres meksički arheolog Hose Romero, govoreći o stećku koji je inspirisao film katastrofe Nijemca Rolanda Emeriha "2012" i serijal "Proročanstvo Maja" američkog pisca naučne fantastike Stiva Altena.
Sastavljen od šest dijelova od kojih se neki nalaze u Meksiku, a neki u SAD, kamen je poznat kao Monument 6 El Tortugera, sa arheološkog nalazišta Mukuspana, u državi Tabasko, na jugu Meksika, o kome prva istorijska beleška potiče iz 1915.
Spomenik, koji je u obliku slova T, danas je polomljen i nedostaju mu dijelovi.
"Posljednji natpis odnosi se na 23. decembar, ali centralna tema Monumenta 6 nije datum, niti proročanstvo, niti kraj svijeta. To je istorija Balam Ahaua, koji je bio 'sveti vlastelin' iz El Tortugera", rekao je Romero.
Meksički istoričar Erik Velaskes je rekao da je 23. decembar na koji se poziva u tom natpisu, a ne 21. decembar kao što se komercijalno govori, odnos između rituala obnove univerzuma i kraja ciklusa početog 13. avgusta 3114. godine prije naše ere.
"Samo se pominje da će tada biti navršena 13 B'aktuna (jedinice vremena koje označavaju po 144.000 dana, oko 400 godina), ali ni u kom slučaju to nije kraj dugog računanja Majanskog kalendara koji je beskonačan. Novi ciklus počinje, to je sve", dodao je Velaskes.
Dvojica naučnika se slažu u tome da je ideja "kraja svijeta" obilježena prirodnim katastrofama judejsko-hrišćanski koncept. Maje su imale predskazanja, ali kratkoročna i uopšteno povezana za događaje svakodnevknog života, kao što su kiše, suše, berbe i ribarenje, ukazali su oni.
Erik Velaskes relativizovao je značaj katastrofičnih vizija koje se interpretiraju na osnovu samo jednog od oko 5.000 raznih spomenika koji su ostali iz majanske kulture. Pored toga, rekao je, pominju se i periodi koji idu do 7000. godina naše ere.
Ipak, predstojeću promjenu majanske ere već obilježavaju ezoterizam, komercijalizacija i turizam. Razne ceremonije predviđaju se u Srednjoj Americi i Meksiku povodom tog dana, 21. decembra, za kada su Maje, kako se intepreretira, predstkazale kraj svijeta.
Vjerovanje se vezuje za kraj ciklusa od 5.200 godina, 21. decembra, i predskazanje koje najavljuje kraj svijeta. U SAD je već velika proizvodnja raznih komercijalnih predmeta pod naslovom "2012", dok se u drugim dijelovima svijeta grade skloništa zbog predstojeće kataklizme.
U oblasti gdje su bile Maje u Meksiku, Belizeu, Gvatemali, Hondurasu i Salvadoru očekuju porast turizma i pripremaju se razni programi oko tog datuma, dok domorodačke organizacije kritikuju njegovu komercijalizaciju.
U Gvatamali se nadaju da će "majanski kraj svijeta" povećati broj posjetilaca za osam odsto. U toj zemlji 13 arheoloških nalazišta odabrano je za organizovanje raznih aktivnosti počev od 20. decembra.
U Meksiku na arheološkom nalazištu El Tortugero, u južnoj državi Tabasko, gdje je otkriven izgraviran stećak koji je inspirisao apokaliptička proročanstva, biće organizovane konferencije i ceremonije.
Takođe će biti organizovane ceremonije i turistički dolasci na drugim nalazištima, u Kankunu, duž rijeke Maja.
Ceremonije su takođe predviđene u glavnom majanskom nalazištu u Hondurasu, Kopan, za 21. decembar u prisustvu predsjednika Porfirija Loba. A razni događaji predviđeni su oko tog datuma i u Salvadoru.
Uporedo sa entuzijazmom koji stvara taj događaj u turističkom sektoru, domorodačka udruženja kritikuju njegovu komercijalizaciju.
"Svijet je obeležen holivudskom interpretacijom tog simboličnog datuma
a da ne poznaje stvarno tu temu", rekao je jedan stručnjak za domorodačka pitanja.
On je rekao da je u majanskoj kulturi nikad nije bile proročanstava, i zato ne treba da postoje interpretacije o proročanstvima koja ne postoje.
Majanski kalendar sastoji se od 18 mjeseci i 20 dana, plus vajeb, sveti mjesec od pet dana. B'aktun je najduža jedinica vremena u tom sistemu i jednaka je 400 godina. Velika era sadrži 13 B'aktuna, odnosno 5.200 godina.
Civlizacija Maja bila je na vrhuncu između 250. i 900 godine nove ere.(Nezavisne)
