24.03.2011. Istočni dio Republike Srpske dobija više sredstava iz entitetske kase nego što doprinosi njenom punjenju, pokazuju zvanični podaci koji opovrgavaju stereotip o zapostavljanju tog slabije razvijenog područja RS na uštrb Banjaluke.
Prema podacima Poreske uprave, sa područja 29 opština sa istoka RS, izuzimajući Bijeljinu i Ugljevik kao razvijenije lokalne zajednice, u prošloj godini je prikupljeno nešto više od petine ukupnih direktnih poreza.
Sa područja od Lopara do Trebinja u budžet RS lani se slilo 396,5 miliona KM, odnosno 22 odsto od ukupno prikupljenih sredstava u RS po osnovu poreza na platu, na dobit, poreza građana, doprinosa, taksi, naknada, kazni i ostalih direktnih prihoda.
Podatke o prikupljanju indirektnih poreza (PDV, akcize i carine) po opštinama nismo mogli saznati, jer u Upravi za indirektno oporezivanje BiH kažu da način obračuna tih prihoda ne obezbjeđuje relevantne podatke.
Ako prošlu fiskalnu godinu po pitanju direktnih poreza uzmemo kao reper i za raniji period i to uporedimo sa ukupnim izdvajanjima sredstva iz Razvojnog programa RS od 2007. do sada može se zaključiti da je veći nivo sredstva otišao put istočnih krajeva RS nego što je od njih uzet.
Naime, Savjet za razvoj RS je iz Ekonomsko-socijalne komponente Razvojnog programa, koja se odnosi na bespovratna ulaganja u javnu infrastrukturu, opštinama na istoku entiteta do sada odobrio 226 miliona KM što iznosi skoro polovinu od ukupnih sredstava koji se vode na bilansima lokalnih zajednica (47 odsto).
Iz drugog dijela sredstava Razvojnog programa koje raspodjeljuje Investiciono-razvojna banka (IRB) RS kroz kreditne plasmane i ulaganja u hartije od vrijednosti ka istoku Srpske je usmjereno 172,4 miliona KM, odnosno 24 odsto. Kao najveći projekat u tom segmentu izdvaja se ulaganje u razvoj Olimpijskog centra "Jahorina" u iznosu od 41 milion KM.
S druge strane, Banjaluka kao najveći grad i administrativni centar RS, za koji vlada kliše da ostatku Srpske "isisava" novac, u punjenju republičkog budžeta iz direktnih poreza učestvuje sa čak trećinom sredstava (32,5 odsto), dok je iz grantova Razvojnog programa dobila 16,5 odsto novca, a od razvojnih projekata IRB-a 27 odsto.
U Fondu za razvoj istočnog dijela RS kojim upravlja IRB, kažu da su apsurdne priče o zapostavljaju istočnih krajeva Srpske kako to tvrde pojedini načelnici opština i opozicioni političari. Ukazuju, takođe, da je taj fond odobrio skoro 90 odsto traženih kreditnih zahtjeva koji su pristigli sa područja od Lopara do Trebinja.
"Da je zahtjeva bilo više Fond bi odobrio i veća kreditna sredstva. Međutim, činjenica da je koncentracija privrednih subjekata u istočnom dijelu RS pet puta manja u odnosu na zapadni i da nema kapaciteta da povuče značajniji dio sredstava", ističe Subotić.
On ukazuje da je upravo zbog ekonomskog nesrazmjera u korist zapada Srpske i formiran Fond za razvoj istočnog dijela RS koji drži rezervisana sredstva isključivo za projekte sa istočnih područja, dok ostali fondovi pri IRB-u novac usmjeravaju u sve opštine.
Za Zdravka Krsmanovića, načelnika opštine Foče i jednog od najvećih kritičara regionalne razvojne politike Vlade RS, upoređivanja priliva i odliva sredstva su neprihvatljiva.
"Ako neko tako gleda na stvari, onda ovaj kraj treba tražiti autonomiju kao Vojvodina", ponovio je Krsmanović svoje političke stavove.
On izražava uvjerenje da istočni dio Srpske daje svoj veći doprinos kroz iskorištavanje prirodnih bogatstava, navodeći da se tamo nalaze obje termoelektrane, velike hidroelektrane i ogromno šumsko bogatstvo, koje, smatra, mogu 'oploditi' i 10 puta više prihoda.
"Na sceni imamo obrazloženja da na istoku RS ne treba da budu pravljeni brzi putevi, jer kao nije isplativo zbog nedovoljnog saobraćaja. Pa kako da do većeg saobraćaja i razvoja dođe ako nema adekvatnog puta", pita Krsmanović.
Sa lokalnog gledišta ga, ističe, posebno iritira što se najveći infrastrukturni projekat iz Razvojnog programa, vrijedan više od 70 miliona KM, izgradnja putnog prevoja Čemerno, vodi kao ulaganje u Foču, iako se nalazi u opštini Gacko, te što je "blokiran" kreditni zahtjev opštine Foča od pet miliona KM za izgradnju industrijske zone u krugu Drvne industrije "Maglić".
U Ministarstvu finansija RS odbacuju tvrdnje o zapostavljanju bilo kojeg regiona Srpske, ukazujući da su ispoštovali osnovni proklamovani cilj da će svakoj od opština biti odobrena barem jedna bespovratna investicija.
Što se tiče putnog prevoja Čemerno, pomoćnik ministra finansija RS za javna ulaganja Radmila Mihić priznaje da se on dominantno nalazi u opštini Gacko, ali da će Foča imati ogromne pozitivne efekte, jer se on naslanja na Nacionalni park "Sutjeska" i rješava višedecenijski problem saobraćajnog povezivanja sjevera RS i Srbije sa Jadranskim morem.
"Uvijek će biti nezadovoljnih. Opštine u kojima dominira povratničko stanovništvo smatraju da smo više pažnje trebalo da obratimo na njih, razvijene lokalne zajednice da smo njima trebali da doznačimo više sredstva jer više doprinose punjenju budžeta RS, dok nerazvijene opštine na Razvojni program gledaju kao na jedinstvenu šansu za napredak. U principu, uvijek postoje suprotstavljeni interesi, ali nijedan projekat nije urađen bez konsultacija sa opštinama i resornim ministarstvima. Najvažnije da su sve grant investicije otišle na investicionu potrošnju koja povećanja bilans stanja RS", naglašava Mihićeva.
Najveći infrastrukturni grant projekti po opštinama
Projekat Opština Miliona KM
Putni prevoj Čemerno Foča 73,2
Lokalni putevi Srebrenica 37
Rekonstrukcija Kliničkog centra Banjaluka 20
Tunel Stambolčić Pale 10
Izuzimanje zemljišta za autoput Banjaluka 10
Regionalni put Lukavica 8,8
Putna obilaznica Trebinje 7
Vodovod Prnjavor 5,7
Infrastruktura "Duga njiva" Modriča 5,5
(Nezavisne)
