Imamo čast da vas pozovemo na svečano otvaranje izložbe ,,Helena, serbiae regina”, koje će biti upriličeno u subotu, 4. novembra 2023. godine u 18.30 časova u Muzeju Hercegovine u Trebinju, u okviru manifestacije Dučićeve večeri poezije.
Izložba ,,Helena, serbiae regina”, kroz priču o životu i zaostavštini kraljice Jelene (oko 1236-1314), oslikava sve vrijednosti srpskog srednjovjekovnog stvaralaštva, ali i posvećenost savremenih istraživača i konzervatora da te vrijednosti istraže, zaštite i sačuvaju. Kraljica Jelena Anđel (Anžujska), supruga kralja Stefana Uroša I i majka kraljeva Dragutina i Milutina, imala je važnu ulogu u srpskoj sredini u drugoj polovini 13. i početkom 14. vijeka. Porijekom katolkinja, kraljica većinski pravoslavne zemlje, predstavljala je sponu između Istoka i Zapada i bogato je pomagala izgradnju hramova obje vjere.
Manastir Gradac, njena zadužbina i mauzolej, gdje je sahranjena kao monahinja, jedan je od najvrijednijih graditeljsko-umjetničkih spomenika te epohe. Decenijama sprovođeni konzervatorsko-restauratorski radovi na kompleksu ovog manastira, među najobimnijim su i najuspješnijim realizovanim projektima, uz poštovanje najvrijednijih principa savremene konzervatorsko-restauratorske prakse, u Srbiji.
U okviru izložbe, zahvaljujući pozajmicama iz Narodnog muzeja Srbije iz Beograda i Narodnog muzeja iz Kraljeva, kao i izlaganjem umetničkih predmeta iz kolekcije Republičkog zavoda, publika će imati priliku da vidi originalnu mistriju iz vremena gradnje gradačkog hrama, kopije fresaka živopisa iz Blagoveštenjske crkve manastira Gradac, kopije fresaka iz manastira Gračanica i Sopoćani na kojima je Jelena predstavljena kao kraljica, majka i monahinja, kao i kopiju ikone koju je poklonila Vatikanu.
Svaku od cjelina izložbe, koje su posvećene kraljici Jeleni i njenim zadužbinama, hronologiji izgradnje manastira Gradac, istraživanjima i obnovi manastirskog kompleksa, kao i graditeljsko-umjetničkim dometima arhitekture i slikarstva Blagoveštenjske crkve, prati po jedan kratki dokumentarni film, nastao u saradnji i uz podršku Fakulteta dramskih umetnosti iz Beograda.
Autorski tim izložbe čine stručnjaci Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu i Balkanološkog instituta SANU, kao i profesori i studenti Akademije umetnosti Novi Sad Univerziteta u Novom Sadu i Fakulteta likovnih umetnosti i Fakulteta dramskih umetnosti Univerziteta umetnosti u Beogradu.
Izložba je realizovana u saradnji Muzeja Hercegovine u Trebinju i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije, uz podrđku Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske.
Na otvaranju izložbe obratiće se prof. dr Dubravka Đukanović, direktor Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture i predstavnik Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske.
