Neformalna grupa građana za zaštitu graditeljskog naslijeđa grada Trebinja, napravila je pregled ugroženih objekata i lokaliteta predloženih peticijom građana Trebinja za institucionalnu zaštitu.
Pregled obuhvata preko 260 objekata i lokaliteta graditeljskog naslijeđa grada Trebinja. Sadržaj je strukturiran prema vremenskim epohama i karakterima namjene svih pojedinačno evidentiranih objekata i lokaliteta. Ovaj pregled zasniva se na višegodišnjem istraživanju naše neformalne grupe i pozivajući se na postojeću literaturu i razgovore sa eminentnim stručnjacima i entuzijastima koji su empirijski bilježili ove objekte na licu terena, napominjemo da ovaj spisak nije kompletan. I da ga treba shvatiti kao polaznu smjernicu istraživanja kojim inače treba da se bave nadležne institucije. Spisak ovih objekata treba da prođe zvanične, strukom utemeljene procedure klasifikacije, te da se svakom navedenom lokalitetu i objektu dodijeli odgovarajući stepen zaštite.
Među objektima iz ovog pregleda, koji svakako treba da se dopuni, nalaze se i izuzetno rijetke graditeljske strukture koje zavrijeđuju predznak najstrožije zaštite. Ovi objekti koji su smješteni na teritorijalnom rejonu grada Trebinja pojavljuju se kroz različite epohe. Tako graditeljski trag iz srednjevjekovnog perioda sazdan u zdanju Kule Brankovića, staje uz rame vrhunca vojne fortifikacione arhitekture iz perioda austrougarske imperije utemeljenom u zdanju Strač (drugom po veličini u Evropi u klasi iste tipologije objekata). Kroz slojevitu strukturu graditeljskih tragova Trebinja prepliću se i „gradovi mrtvih", srednjevjekovne nekropole čiji stećci nose jedne od prvih ćiriličnih zapisa na Balkanu, sa tragovima modernog perioda oličenih u mostovima kao što je trenutno potopljeni i nezaštićeni most Kralja Aleksandra u naselju Arslanagića most.
U tom kompleksu složenih graditeljskih relikvija evidentan je institucionalni propust nadležnih institucija koje su zadužene za zaštitu graditeljskog naslijeđa. To je bio osnovni uzrok formiranja naše grupe. Mi smo sa aspekta struke i uz podršku građana stali u zaštitu naše lokalne kulturne baštine. Neizmjeran je značaj naših matičnih univerziteta, naših profesora, ljudi iz struke i ljudi koji se ovdje već godinama i decenijama bave konkretnom temom. Naravno, prva u nizu je podrška naših građana. Da kroz susret naših profesionalnih sposobnosti i naše zajedničke ljubavi prema Trebinju konačno zaštitimo naše vrijedno kulturno- istorijsko i graditeljsko naslijeđe.
Sada zahtijevamo podršku institucija. I šaljemo apel i peticiju da nas shvatite veoma ozbiljno i kroz pravne i stručne procedure institucionalno zaštite naše graditeljsko naslijeđe.
Zahvaljujemo se na nesebičnoj podršci i stručnoj pomoći:
Anici Tufegdžić, profesorici zaštite graditeljskog naslijeđa
Đorđu Odaviću, kustosu Muzeja Hercegovine u penziji
Goranu Komaru, nezavisnom istraživaču kulturno- istorijskog naslijeđa
Radu Đuzaloviću, nezavisnom istraživaču kulturno- istorijskog naslijeđa
Radmilu Pekiću, profesoru arheologije
Igoru Škeru i Draganu Anđeliću i PD „Vučji zub"
i svim entuzijastima koji su pomogli naš rad.
Posebnu zahvalnost dugujemo svim građanima Trebinja koji vole svoj grad!
(Neformalna grupa građana za zaštitu graditeljskog naslijeđa grada Trebinja)
